BAHÇE SULAMA YÖNTEMLERİ

.            BAHÇE  SULAMA YÖNTEMLERI

1:Salma Sulama Yöntemi Bu yöntemde su tarla hendeklerinden saptırılarak toprak yüzeyini devamlı bir tabaka halinde kaplayacak şekilde tarla yüzeyinde rastgele yayılmaya bırakılır. Suyun bol, isçilik masraflarının az olduğu bölgelerde kullanılır.

Tarlanın eğimi yönünde uzun şeritlere ayrılması, şeritlerin üst tarafından suyun kontrollü şekilde aşağı doğru akıtılmasıyla yapılan sulama şeklidir. Hortumla Sulama Yöntemi Su kaynağından hortumla alınan suyun bitkiye elle sulama yapılarak verilmesidir.

2:Yağmurlama Sulama Yöntemi: Yağmurlama sulama yönteminde su, bitkinin ihtiyacı olan suyun, alana döşenmiş olan boru sistemine bir pompa vasıtası ile basılarak bu boruya bağlı yağışa benzer biçimde toprak yüzeyine püskürtülerek alana verilmesidir. Bu yöntemde su kapalı borularla basınçlı şekilde sulama başlıklarına kadar taşınır ve püskürtülerek alanın sulanması sağlanır. Sistemin çalışması için gereken basınç pompalarla sağlanır. Bir yağmurlama sistemini oluşturan elemanlar; elektrik motoru, su pompası, çeşitli çapta borular, boru bağlantı elemanları vanalar ve sulama başlıkları.  Gübre veya ilaç tankı, filtre gibi elemanlar da sisteme eklenebilir.

Yağmurlama Sulama Sistemleri •

 Yarı Otomatik

 Tam Otomatik    olacak şekilde dizayn edilirler. Yarı otomatik sistemlerde sulanacak alandaki vanalar bahçıvan tarafından açılıp; kapatılarak sulama gerçekleştirilir. Tam otomatik sistemlerde kullanılan selenoid vanalar elektrik akımıyla devreye girer ve önceden belirlenen zamanda, belirlenen süre kadar açık kalarak sulamanın yapılmasını sağlarlar. Yağmurlama Sulama Sistemlerinde Kullanılan Başlık Tipleri (Springler) •

Yağmurlama sulama sisteminde kullanılan sulama başlıkları, sprey tip(sabit) ve rotor tip(döner) başlıklardır.

• Sprey tip başlıklar, genişliği az ve düzgün olmayan alanlarda,

rotor tip başlıklar, ise daha büyük ve geniş alanlarda kullanılmaktadır.

KÜLTÜREL BAKIM VE SULAMA TEKNİKLERİ

Sprey Tip Başlıklar • Sprey tip başlıklar sabit olup dönme hareketi yapmazlar. Su basıncının etkisiyle sprink başı yükselerek suyu üniform şekilde püskürtür.

Rotor Tip Başlıklar: Büyük ve geniş alanlarda kullanılır. Dönme hareketi yaparak suyu püskürtürler.

Damlama Sulama Yöntemi Düşük basınçla ve suyun, damla damla bitkinin köküne verilerek yapılan bir bitki sulama yöntemidir. Temel amaç; su kaybını önlemek ve toprağı, bitkinin su ihtiyacını karşılayacak seviyede sürekli olarak nemli tutmaktır.

3:Damlama Sulama Malzemeleri

Toprak Altı Sulama (Terleme) Yöntemi Toprak altına belli aralıklarda serilen terleme boruları vasıtası ile suyun bitkinin kök bölgesine verilmesi yöntemidir. Bu yöntemle verilecek su miktarı kök bölgesindeki su ve hava oranını en iyi şekilde kombine edecek düzeyde olmalıdır.

 Sulama Randımanı Genel anlamda

. Sulamada elde edilmesi veya erişilmesi istenilen hedefler çok çeşitlidir. Buna göre de her amaç için sulama randımanı tanımı da farklı olacaktır

Açık sistemlerdeki gibi buharlaşma ve sızma kayıpları söz konusu olmaz ancak bir miktar sürtünme kayıpları olabilir ki o da boruların çaplarının uygun seçilmesi sonucu halledilebilir.

Su uygulama randımanı: Su pahalıya olan bir materyal olduğu için arazi uygulamalarında toprağa yüksek randımanlı verilmesi gerekir. Toprağa verilen suyun tamamının kök bölgesinde kalmasını sağlamaya azami dikkat ve gayret edilmesi gerekir. Şayet toprakta tuzlanma problemi varsa bir miktar yıkamak için fazla su verilmelidir ki kök bölgesindeki tuzlar yıkanabilsin. Araziye verilen su sadece derine sızma yolu ile kaybolmaz. Bir kısmı da güneşin ve rüzgar etkisiyle buharlaşır.

kök bölgesinde ihtiyaç duyulan suyun tam anlamı ile nasıl depolanabileceği hususuna dikkat çekmektir. Su dağılım randımanı: sulamada önemli olan diğer bir husus da sulama suyunun bitki kök bölgesine verilmesidir. Su dağılımı ne kadar iyi olursa bitki gelişmesi de o kadar düzenli olur.

KÜLTÜREL BAKIM VE SULAMA TEKNİKLERİ

  Sulama yönteminin seçimi sulama sonucunda oluşacak olumsuz drenaj ve tuzluluk problemlerinin önlenmesi gibi tedbirler sulama sistemlerinin işletilmesinde önde gelen hususlardır.

Arazinin Sulamaya Hazırlanması Sulama yapılacak arazinin sulamaya uygun bir biçimde hazırlanması ve arazinin durumuna uygun sulama yönteminin seçilmesi önemli hususlardan biridir.

Özellikle yüzey sulama yöntemlerinden birinin uygulanmasında arazinin her tarafına eşit miktarda su verilmesi arzu edilir. Yüzeyi engebeli olan arazilerde bu amacı gerçekleştirmek çoğu zaman güçtür.

Arazinin yüksek yerleri yeterli su alamazken alçak yerlerinde aşırı su birikmesi ve buna bağlı olarak taban suyu yükselmesi ile bazı problemlerin ortaya çıkması muhtemeldir. Bu bakımdan yüzey sulama sistemlerinde sulama suyunun yüksek randımanlı, erezyon ve tuzlanmaya neden olmadan toprağa verilebilmesi için arazi yüzeyinin düzeltilmesi, sulamaya hazırlanması gerekir.

Arazi Tesviyesi Sulamadan iyi bir sonuç alınabilmesi için arazi yüzeyinin homojen bir su dağılımına elverişli olması gerekir. Düzenlenecek araziler her zaman bu şekilde olmayabilir.

İşte arazinin sulamaya hazırlanması amacı ile tabii eğimi bozmadan arazi içinde bulunan tümsek ve çukurların düzeltilmesidir. Bazen uygulamalarda özel olarak tümsekler oluşturulur.

O zaman bu oluşturulan tümsek ve etrafının bütünlüğü bozmadan ayrıca sulama planlarının yapılması gerekir

Toprak ta, iyi bir yüzey drenajı sağlanır. Görsel olarak da göze hoş gelen bir manzara ortaya çıkar.

Sulama Programı Sulama şebekelerinde suyun arazinin başına getirilmesinde kullanılan fiziki unsurlar başarılı birer mühendislik yapılandırlar. Ancak sulamanın başarıya, ulaşmasında bu yapılar tek başına yeterli olmayıp suyun arazide kullanımında da teknik esaslara uyulması gerekmektedir. Bu başarının sağlanmasında sulama işleminin bir bütün olarak ele alınarak programlanması büyük önem taşır.

Su idaresi olarak adlandırılan kavram suyun toplanması, depolanması, iletimi ve düzgün bir şekilde araziye uygulanması gibi konuların hepsini birden içine almaktadır. Bazen bunlara fazla suyun drenajla arazi dışına atılması konusu da eklenir. Sulama suyunun verimli olarak yönetiminde sermaye, fiziki unsurlar ve insan kaynaklarından en iyi şekilde yararlanarak maksimum veri alınması amaçlanır. Bir projenin başarısını proje alanının büyüklüğü ve o alana götürülen suyun büyüklüğü ile ölçmek doğru olmaz. Projenin başarısı başlangıçta ortaya konulan hedeflen yakalamakla olur. Mesela uzun vadede projenin getireceği mali ve İş gücü kazanımı ile elde edilecek vehmin artması karşılaştırılmalıdır. Bir sahaya yapılacak yağmurlama sulama sisteminin ilk tesis masrafları biraz fazla olabilir. Ama iyi bir sulama programı ile orta ve uzun vadede yapılacak harcamalarda düşüş olacağı gibi istenilen verim artışı da gözle görülür bir şekilde hissedilecektir. Sulama programının yapılmasında bir takım bilimsel veriler göz önüne alınır. Bunlar; beklenen yağışlar, topraktaki mevcut nem, yetiştirilen bitkiler gibi faktörlerdir

 Bitki Su İhtiyacı Bitkiler ihtiyaçları olan suyu kökleri yardımı ile topraktan alarak dokularının teşekkülünde kullanırlar. Dolayısı ile bitkilerin su ihtiyacı toprakta mevcut veya toprağa verilen su ile karşılanmaktadır. Ancak gerek yağış gerekse sulama yolu ile toprağa verilen suyun hepsi bitkiler tarafından kullanılmayıp, bir kısmı buharlaşma ve derine sızma ile kaybolmaktadır. Bitkilerde aldıkları suyun çok az bir kısmını (%1-2) dokularının yapımında kullanır. Geri kalanını terleme yolu ile havaya verir. Daha önceki konularda bu konuya değinmiştik. Ancak teyit bakımından bir daha hatırlatalım ki bitkiler solma noktasına gelmeden mutlaka sulanmalıdır. Bunu da bitkilerin genel görünüşünden anlayabiliriz.

 Sulama Zamanı Sulama toprak neminin bitki gelişmesini olumsuz yönde etkileyecek bir düzeye düşmesine imkan vermeyecek zamanda yapılmalıdır. Bitkiler her gün belli düzeyde su kullanarak topraktaki yarayışlı suyun bir kısmını tüketmektedir.

 Yarayışlı su bilindiği gibi tarla kapasitesi ile solma noktası arasındaki sudur bitkiler normal şartlar altında solma noktasına kadar olan suyu kullanabilecekleri kabul edilir. Ancak pratikte bu böyle olmaz. Çünkü solma noktasına gelen bir bitki sulansa bile tekrar eski haline gelmesi çok zordur.

Bitki belki yaşamaya devam eder ama önceki gelişmesindeki seyrini yakalayamaz.

 Sulama zamanının tespitinde değişik yöntemler kullanılır. Ancak her zaman teknik ölçüm cihazları bulunamayacağından basit olarak sulama zamanını bitkinin genel görünüşünden tayin etmek mümkündür.

Bitkilerin yapraklarının solmaya yüz tutması, açık yeşil rengin koyu mavimsi yeşile dönmesi sulama zamanının geldiğinin iyi bir işaretidir. Ayrıca arazide açılacak bir çukurla da toprağı kontrol etmek sureti ile belirlenebilir.

KÜLTÜREL BAKIM VE SULAMA TEKNİKLERİ

 Sulamada Verilecek Su Miktarı Bir defada verilecek su miktarı toprağın yapısına göre her defasında değişiklik gösterir. Bunun hesaplanmasında dikkat edilecek hususlardan birisi yetersiz su verip bitki kök gelişimini olumsuz yönde etkilememek, bir diğeri de fazla su verip drenaj ve tuzluluk problemi ile karşılaşmamak.

 Sulama Aralığı Sulama aralığı bitki çeşidi ve büyüme devresi ile toprağın derinliği, bünyesi ve su tutma kapasitesi ve iklim şartlarına bağlıdır. Kumlu topraklarda sulama aralığı kısa killi topraklarda uzundur.

 Rekreasyon Alanlarında

Sulama Rekreasyon alanlarında

Çim bitkileri,

ağaç, yer örtücü bitkiler

, çiçekler gibi çok yıllık bitkiler söz konusudur. Çim önemli bir bölüm oluşturur. Türü ve çeşitleri değişebilir.  Estetik görünüm ön plandadır. Sulanacak alanların şekli önemli düzeyde farklılık gösterir. Çoğunlukla kuyulardan ve içme kullanma suyu şebeke sularından faydalanılır rekreasyon alanlarında basınçlı sulama yöntemleri uygundur. Yağmurlama ile sulanamayan alanlarda damlama sulama yöntemi veya terleyen borularla sulama yöntemi uygulanabilir. Bu sistemlerin hangisi olursa olsun mutlaka sistem sabit ve toprağa gömülü olmalıdır. Rekreasyon alanlarında kullanılan yağmurlama başlıklarında, aranılan özellikler;

– Zemine döşenen  başlık tercih edilmeli

– Döner veya yerine göre sprey tipte olmalıdır.

– Aynı işletme basıncında başlık debisi ve ıslatma çapı açısından çok geniş sınırlara sahip olmalıdır.

– Islatma açısı ayarlanabilir olmalıdır.

Topoğrafya Projelendirilecek alanın engebeli, düz veya eğimli olması tasarım ve projelendirmede önemlidir. Bu nedenle, mevcut vaziyet planı ile yetinmeyip alanın yerinde incelenmesi gerekir.

Toprak Yapısı Sulanacak alana verilmesi gereken su miktarı toprağın yapısına göre değişeceğinden tasarım ve projelendirilmesi yapılacak alandaki toprağın geçirimli(kumlu) veya geçirimsiz(killi) olduğu belirlenmelidir.

Su Kaynağı ve Su Kalitesi Tasarım ve projelendirmede su kaynağının yeri ve kapasitesi kadar suyun kalitesi de önemlidir. İçerisinde sulama ünitelerini tıkayacak boyutta yabancı maddeler bulunan suyun kullanılması halinde sisteme filtre ilave edilmelidir. Az sulamanın da fazla sulamanın da bitki gelişimi açısından zararlı olduğu bilinmelidir.

.Sulama Alanındaki Binalar, Yollar ve Sert Zeminler Sulama başlıklarının tipi ve yerleri, projelendirilecek alanda bulunan bina, sert zemin ve yolların durumuna göre belirlenmelidir. Sulama sistemini oluşturan borular sert zemine paralel şekilde döşenmelidir.

Bitki Türü Tasarım ve projelendirme yapılırken projelendirilecek alandaki bitkinin büyüklüğü ve ihtiyacı olan günlük su miktarı dikkate alınmalıdır.

.Peyzaj Projesi Sulama başlığı, bir ağacın veya bitki grubunun arkasına gelmeyecek şekilde projelendirilmelidir. Özellikle bitki boylarının yükselmesiyle bu konumdaki bir sulama başlığının etkin çalışma yapması beklenemez. Bu nedenle, sulama projeleri peyzaj projelerine uygun çizilmelidir.

 SULAMA ÇALIŞMALARINDA İŞ VE ÇEVRE GÜVENLIĞI Yağmurlama sulama ile yeşil alan sulaması esnasında, ayarsız sulama başlıkları ve rüzgar etkisiyle suyun asfalt zemini ıslatması sonucu kayganlaşan yolda trafik akışını engellemekte ve aynı zamanda üzücü kazalara neden olunmaktadır. Bu can ve mal kaybının yanında idari ve adli açıdan kurumumuzu sıkıntıya sokmaktadır. Aynı zamanda parklarımızdaki ayarsız yağmurlama başlıkları nedeniyle sular gereksiz yere sert zeminlerde harcanmakta zaman ve kaynak israfına neden olmaktadır.